کوررنگی چیست؟
کوررنگی به هیچ وجه نوعی نابینایی نیست، بلکه نوعی اختلال در نحوه‌ی مشاهده و درک رنگ‌ها است. اگر کوررنگی دارید، در تشخیص رنگ‌های خاص مانند آبی، زرد، قرمز و سبز با مشکل مواجه خواهید بود. کوررنگی (یا به عبارت دقیقتر، کمبود بینایی رنگ) یک بیماری ارثی است که در مردان از زنان شایع‌تر است. بر اساس تحقیقات، حدود ۸ درصد از مردان و کم‌تر از ۱ درصد از خانم‌ها دارای این مشکل هستند.
کوررنگی قرمز-سبز رایج ترین نوع این بیماری است. در موارد بسیار نادر، ممکن است فرد صفتی را به ارث ببرد که توانایی دیدن رنگ‌های آبی و زرد را نداشته باشد. این نوع کوررنگی (زرد-آبی) معمولاً زنان و مردان را به طور یکسان تحت تأثیر قرار میدهد و چشمان فرد دچار این عارضه، قادر به درک تفاوت نوری که از این رنگ ها دریافت می‌کند، نخواهد بود، درست مانند حالتی که گوش ضعیف صداهای کم و زیاد را از هم تشخیص نمیدهد.
برای مطالعه بخش موردنظر خود می‌توانید بر تیتر آن در فهرست کلیک کنید. اگر در موبایل می‌خوانید، تیتر را لمس کنید.
رنگ‌های رنگین‌کمان همیشه به ترتیب قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش ظاهر می‌شوند. رنگ‌های مختلف در هر قسمت از رنگین‌کمان با طول موج متفاوت نور مطابقت دارند. رنگ‌های مایل به قرمز طول موج بلندی داشته و رنگ‌های مایل به آبی طول موج کوتاهتری دارند. درست همان طور که بسیاری از نت‌های موسیقی بر روی کیبورد پیانو وجود دارد، بسیاری از طول موج‌های نور با رنگ‌های مختلف با هم هم پوشانی دارند.
چشم شما چگونه رنگ‌ها را می‌بیند؟
به چشم خود به عنوان یک دوربین نگاه کنید. قسمت جلوی آن دارای لنز (عدسی) است. کار این عدسی تمرکز تصاویر بر روی قسمت داخلی و پشتی چشم است. به این ناحیه شبکیه گفته می‌شود. سلول‌های عصبی ویژهای وجود دارند که حاوی رنگدانهها هستند. این رنگدانهها در برابر نور از خود واکنش نشان میدهند. این رنگدانهها به شکل سه مخروط رنگی در چشم وجود دارند و برخی از آن‌ها به نور طول موج کوتاه واکنش نشان داده، برخی دیگر به طول موج متوسط و برخی دیگر نسبت به طول موج‌های بالاتر حساس هستند.
سلول‌های استوانهای Rods))
این سلول‌ها فقط یک نوع رنگدانه دارند و همان طور که ذکر شد، نسبت به هر طول موج نور واکنش نشان میدهد. این سلول‌ها هیچ ارتباطی با دید رنگی ندارند، اما به نور بسیار حساس هستند و به ما اجازه میدهند تا دید خوبی در شب داشته باشیم.
کوررنگی چیست؟
زمانی که مخروطها همه‌ی رنگدانههای مختلف را داشته باشند، چشم همه‌ی رنگ‌های ممکن را می‌بیند. به این رنگدانهها اصطلاحاً فتوپیگمنت گفته می‌شود. اگر در رنگدانهها مشکلی وجود داشته باشد، شما آن طور که باید رنگ‌ها را نخواهید دید. به این مشکل کمبود رنگ یا کوررنگی گفته می‌شود. اگر فقط یک رنگدانه از بین رفته باشد، ممکن است فقط در دیدن رنگ‌های خاص مشکل داشته باشید.
اگر هیچ رنگدانه ای در مخروط‌های چشمی خود نداشته باشید، به هیچ وجه رنگی را نخواهید دید. این بیماری به آکروموپسی معروف است.
چه عواملی باعث کوررنگی می‌شود؟
معمولاً ژنهایی که از والدین به شما به ارث رسیدهاند، باعث ایجاد این مشکل می‌شوند، اما بعضی اوقات کوررنگی به دلیل ژنها نیست. از جمله دلایل دیگری که در ایجاد کوررنگی نقش دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب جسمی یا شیمیایی به چشم
- آسیب به عصب بینایی چشم
- آسیب به قسمت‌هایی از مغز که اطلاعات مربوط به رنگ را پردازش می‌کنند
- زمانی که آب مروارید لنز چشم (عدسی) را فرا میگیرد
- بالا رفتن سن
انواع مختلف کوررنگی چیست؟
شایعترین نوع کوررنگی زمانی اتفاق می‌افتد که ژنهایی که از والدین خود به ارث میبرید، باعث شوند که فتوپگمنت‌ها در قرنیه به درستی کار نکنند. گاهی اوقات این بدان معنا است که نسبت به سایر رنگ‌ها حساسیت کم‌تری دارید و گاهی هم نمیتوانید رنگ‌های خاصی را ببینید.
کوررنگی قرمز-سبز
وقتی مخروط‌های قرمز یا سبز چشم به درستی یا اصلاً کار نکنند، کوررنگیهای مختلفی به وجود می‌آیند:
سبزدشواربینی (Deuteranomaly)
این مشکل، رایج‌ترین نوع کوررنگی است و 5 درصد از مردان را تحت تأثیر قرار میدهد، اما در زنان بسیار نادر است. این کوررنگی اتفاق زمانی می‌افتد که مخروط سبز آن طور که باید عمل نمی‌کند. رنگ زرد و سبز به نظر قرمز می‌آیند و تشخیص آبی از بنفش دشوار است.
سرخ‌دشواربینی (Protanomaly)
در این حالت مخروط قرمز آن طور که باید عمل نمی‌کند. رنگ‌های نارنجی، قرمز و زرد، سبزتر به نظر میرسند و رنگ‌ها به طور کلی کم رنگ‌تر دیده می‌شوند. این عارضه معمولاً خفیف بوده و مشکلی در زندگی روزمره ایجاد نمی‌کند. این عارضه در زنان نادر است و در حدود 1 درصد از مردان را درگیر می‌کند.
سرخ‌کوری (Protanopia)
در این حالت، سلول‌های مخروطی قرمز کار نمیکنند. رنگ قرمز، خاکستری تیره به نظر میرسد. برخی سایههای نارنجی، زرد و سبز به رنگ زرد دیده می‌شوند. این عارضه در زنان نادر بوده و در حدود 1 درصد از مردان را درگیر می‌کند.
سبزکوری (Deuteranopia)
در این حالت شما هیچ سلول مخروط سبزی ندارید. رنگ قرمز ممکن است زرد مایل به قهوه ای به نظر برسد و رنگ‌های سبز به رنگ بژ دیده شوند. این بیماری بر 1 درصد از مردان تأثیر گذاشته و در زنان نادر است.
کوررنگی زرد-آبی
در این حالت، مخروطی آبی از کار افتاده و یا به درستی کار نمی‌کند. این دومین نوع متداول از این عارضه است و به طور یکسان مردان و زنان را تحت تأثیر قرار میدهد.
آبی‌دشواربینی (Tritanomaly)
در این حالت، سلول‌های مخروطی آبی به طور محدود کار می‌کنند. رنگ آبی، سبزتر به نظر میرسد و تشخیص صورتی از زرد و قرمز بسیار دشوار است. این حالت کوررنگی بسیار نادر است.
آبی‌کوری (Tritanopia)
این حالت به عنوان کوررنگی زرد-آبی شناخته می‌شود و فرد دچار آن هیچ سلول مخروطی آبی ندارد. رنگ آبی به نظر سبز میرسد و رنگ زرد خاکستری روشن یا بنفش است. این حالت بسیار نادر است.
کوررنگی کامل
در این حالت، فرد مبتلا به هیچ وجه رنگی را نمیبیند و ممکن است دید او وضوح نداشته باشد. این شرایط خود دارای دو حالت است:
- وقتی فقط یک نوع مخروط کار می‌کند، تشخیص یک رنگ از رنگ دیگر دشوار می‌شود. اگر یکی از مخروط‌های معیوب به رنگ آبی باشد، ممکن است بینایی به اندازه‌ی کافی واضح نباشد. در این حالت حرکات غیر عادی در چشم به وجود می‌آید که از آن با نام نیستاگموس یاد می‌شود.
- نوع دیگر کوررنگی با عنوان آکروموپسی شناخته می‌شود که شدیدترین شکل نابینایی رنگ است. در این حالت هیچ کدام از سلول‌های مخروطی فتوپیگمنت ندارند. در نتیجه، جهان به رنگ سیاه، سفید و خاکستری دیده می‌شود. ممکن است نور روشن به چشم صدمه بزند و چشم حرکت غیرقابل کنترل داشته باشد؛ در نتیجه در صورت بروز علائم، برای پیشگیری از کوررنگی با مشاوران پزشکی دکتر ساینا در ارتباط باشید تا شما را برای رهایی از این بیماری راهنمایی کنند.
اگر به سلامت جسم و روان خودت و عزیزانت اهمیت میدی و دنبال مقالات به‌روز و آموزنده هستی، اگر میخوای کلی چیز جدید یاد بگیری و جواب سوالاتو پیدا کنی، یادت نره به مجله سلامت دکتر ساینا سر بزنی!